💡 VPN و Tunneling دقیقاً یعنی چی؟ (ساده ولی درست)

Tunneling یعنی شما یک “مسیر مجازی” برای عبور ترافیک می‌سازید؛ طوری که شبکه‌های جدا از هم، انگار در یک شبکه هستند. VPN هم معمولاً یعنی همان تونل + امنیت (رمزنگاری/احراز هویت/کنترل دسترسی).

پس وقتی می‌گوییم «VPN در میکروتیک»، در عمل با این موضوع‌ها سروکار دارید: روش تونل‌سازی (Protocol)، احراز هویت، رمزنگاری، سازگاری با اینترنت واقعی (NAT/ISP/پورت‌ها)، و مهم‌تر از همه طراحی مسیر رفت/برگشت و قوانین فایروال.

• تفاوت تونل‌سازی با رمزنگاری (فقط Tunnel کافی نیست)
• کنترل دسترسی و محدود کردن سطح دسترسی کاربران
• پایداری ارتباط روی اینترنت واقعی (NAT/ISP)
• Route و مسیر برگشت (پرتکرارترین نقطه خطا)
• Firewall/NAT و هماهنگی با VPN
• Verify و Troubleshooting مرحله‌ای

⚖️ مقایسه انواع VPN در میکروتیک (تفاوت‌ها + شباهت‌ها)

این بخش برای تصمیم‌گیری است؛ یعنی اگر پروژه دارید و می‌خواهید سریع انتخاب کنید، این جمع‌بندی کمک‌تان می‌کند قبل از اینکه در تنظیمات گیر کنید، مسیر درست را انتخاب کنید.

1️⃣ PPTP

• مزیت: ساده، سریع راه می‌افتد، برای تمرین و تست مناسب است
• عیب مهم: امنیت ضعیف‌تر و برای سناریوهای جدی/سازمانی توصیه نمی‌شود
• کاربرد پیشنهادی: فقط برای محیط کم‌ریسک یا تمرین، نه پروژه واقعی حساس

2️⃣ L2TP/IPsec

• مزیت: انتخاب رایج برای Remote Access و سازگاری خوب با کلاینت‌ها
• امنیت: با IPsec قابل قبول‌تر و استانداردتر می‌شود
• نکته اجرایی: NAT/پورت‌ها/Policy اگر درست بسته نشود، «وصل می‌شود ولی ترافیک رد نمی‌شود»

3️⃣ SSTP

• مزیت بزرگ: معمولاً عبور از محدودیت‌ها بهتر است (شبکه‌های سخت‌گیر/پورت‌های محدود)
• سناریوی رایج: دسترسی کاربران بیرونی وقتی اینترنت و فایروال‌های بین راه دردسر ایجاد می‌کنند

4️⃣ OpenVPN

• مزیت: محبوب، قابل تنظیم، قابل استفاده در بسیاری محیط‌ها
• نکته: اگر درست پیاده شود گزینه خوبی است؛ ولی ممکن است در بعضی سناریوها پیچیدگی اجرایی داشته باشد

5️⃣ IPsec (سناریوهای جدی‌تر / Site-to-Site)

• مزیت: برای ارتباط‌های سازمانی/بین‌شعبه‌ای یکی از گزینه‌های استاندارد است
• واقعیت پروژه‌ای: قدرت عالی است؛ ولی Route/NAT/Policy و مسیر برگشت اگر غلط باشد، زمان می‌سوزانید

✅ جمع‌بندی انتخاب سریع (فرزان‌طور): اگر محدودیت زیاد دارید معمولاً SSTP شانس عبور بالاتری دارد؛ برای Remote Access رایج، L2TP/IPsec گزینه پرتکرار است؛ برای بین شعب و سناریوهای سازمانی، IPsec؛ برای مسیر متن‌باز و رایج، OpenVPN؛ و PPTP فقط برای تمرین.

🎯 در این دوره دقیقاً چه چیزهایی یاد می‌گیرید؟

تمرکز دوره روی راه‌اندازی VPN Server در میکروتیک با پروتکل‌های رایج و همچنین تنظیمات پیشرفته و مقایسه بین روش‌ها است؛ یعنی قرار است هم اجرا کنید، هم بلد باشید کدام روش برای کدام پروژه مناسب‌تر است.

• راه‌اندازی VPN Server در RouterOS با چند پروتکل مختلف (طبق نیاز سناریو)
• مدیریت دسترسی کاربران و کنترل اینکه چه چیزی را ببینند/نبینند
• هماهنگ‌سازی VPN با Firewall و NAT (جایی که اکثر پروژه‌ها گیر می‌کنند)
• تست اتصال و Verify مرحله‌ای (به جای حدس و گمان)
• شناخت خطاهای پرتکرار و مسیر Troubleshooting منطقی
• جمع‌بندی مقایسه‌ای برای انتخاب سریع بین پروتکل‌ها

اگر هدف‌تان این است که «سریع VPN را روی میکروتیک بالا بیاورید ولی درست و قابل پشتیبانی»، این دوره دقیقاً روی همان نقاط حیاتی تمرکز می‌کند.

📦 پیش‌نیازهای دوره (واقعی و کاربردی)

بهترین بازده دوره زمانی است که پایه RouterOS را داشته باشید. پیشنهاد رایج برای پیش‌نیاز، مسیر MTCNA است؛ یعنی آشنایی با ساختار IP، Route، Firewall و NAT در میکروتیک.

• مفاهیم پایه شبکه (IP/Subnet/Gateway/DNS)
• آشنایی با RouterOS و تنظیمات معمول IP/Firewall/NAT/Routes
• (پیشنهادی) داشتن یک لابراتوار سبک برای تمرین (واقعی یا مجازی)

🧪 لابراتوار پیشنهادی برای تمرین (کم‌خرج ولی واقعی)

تمرین واقعی یعنی بتوانید VPN را بالا بیاورید، تست کنید و اگر خراب شد، خودتان با مسیر درست جمعش کنید. برای این کار لازم نیست لابراتوار سنگین بسازید؛ یک سناریوی ساده ولی درست کافی است.

• یک MikroTik واقعی یا CHR روی ماشین مجازی
• یک کلاینت ویندوز/موبایل برای تست اتصال
• یک اینترنت/ISP فرضی یا NAT ساده برای شبیه‌سازی شرایط واقعی
• ابزارهای تست مثل Ping/Traceroute و بررسی Route

هدف لابراتوار این است که با NAT و مسیر رفت/برگشت درگیر شوید؛ چون در پروژه واقعی دقیقاً همین‌جاها داستان شروع می‌شود.

🧩 چالش‌هایی که این دوره برایتان حل می‌کند

در پروژه واقعی، مشکل اصلی معمولاً «بالا آمدن تونل» نیست؛ مشکل این است که ترافیک درست عبور نمی‌کند یا فقط بعضی سرویس‌ها کار می‌کنند. این دوره کمک می‌کند ذهن شما برای همین موقعیت‌ها آماده باشد.

• وصل می‌شود ولی ترافیک رد نمی‌شود: از کجا شروع کنم؟
• NAT/Firewall/Route کدام بخش را خراب کرده و چطور تشخیص بدهم؟
• مسیر برگشت را چطور درست می‌کنیم که ارتباط “واقعاً” پایدار شود؟
• چطور دسترسی را محدود کنیم که همه‌چیز بی‌دلیل باز نباشد؟

💼 کاربردهای دوره در کار واقعی

این دوره قرار نیست شما را «مهندس امنیت» کند؛ اما دقیقاً همان مهارتی را می‌دهد که در شبکه واقعی زیاد لازم می‌شود: VPN را درست انتخاب کنید، درست اجرا کنید، و اگر مشکل داشت، درست عیب‌یابی کنید.

• دورکاری امن برای کارمندان و تیم‌ها
• دسترسی امن به سرویس‌های داخلی شرکت
• اتصال سبک بین دو شبکه/دو نقطه
• آماده‌سازی برای پشتیبانی شبکه (Help Desk/NOC) در سطح عملی

🧾 جمع‌بندی

اگر می‌خواهید VPN را روی MikroTik “درست و کاربردی” یاد بگیرید—یعنی هم راه‌اندازی کنید، هم انتخاب درست بین پروتکل‌ها داشته باشید، هم درگیر مشکل‌های پرتکرار NAT/Firewall/Route نشوید—این دوره دقیقاً همان چیزی است که کمک می‌کند از «دانستن اسم VPN» برسید به «اجرای واقعی VPN».