💡 MPLS چیست؟ (به زبان پروژه واقعی)

MPLS مخفف Multiprotocol Label Switching است. ایده اصلی‌اش ساده است: در Routing معمولی، هر روتر برای هر پکت باید IP Header را نگاه کند و تصمیم بگیرد از کدام مسیر برود؛ اما در MPLS ترافیک وارد یک «کلاس/مسیر» می‌شود و روی آن Label می‌خورد؛ بعد در هسته شبکه، روترها بیشتر با همان Label کار می‌کنند.

• عبور ترافیک در هسته شبکه قابل کنترل‌تر می‌شود.
• ساخت سرویس‌هایی مثل L3VPN / L2VPN استانداردتر و تمیزتر می‌شود.
• در معماری‌های بزرگ، طراحی و نگهداری WAN پروژه‌ای‌تر جلو می‌رود.

🔍 MPLS چه فرقی با IP Routing دارد؟

IP Routing یعنی تصمیم‌گیری Hop-by-Hop بر اساس جدول Routing. اما MPLS یعنی ترافیک دسته‌بندی می‌شود، Label می‌خورد، و Forwarding در هسته شبکه بیشتر به شکل Label-Based انجام می‌شود. پس MPLS جایگزین Routing نیست؛ MPLS یک لایه سرویس‌دهی/حمل‌ونقل است که روی زیرساخت Routing سوار می‌شود.

اگر این تفاوت را درست بفهمید، دیگر MPLS برایتان یک «جادو» نیست؛ یک ابزار منطقی برای WAN و سرویس‌دهی است.

🌍 کاربرد واقعی MPLS در شبکه‌های امروزی

MPLS معمولاً جایی به کار می‌آید که شبکه بزرگ‌تر از آن است که فقط با Routing ساده جمع شود؛ یعنی جایی که هم سرویس می‌خواهید، هم تفکیک، هم مدیریت‌پذیری، هم کیفیت.

1️⃣ MPLS VPN (محبوب‌ترین سرویس MPLS)

برای ساخت VPNهای سازمانی/مشتری‌ها روی شبکه سرویس‌پرووایدر، MPLS VPN یک انتخاب کلاسیک و رایج است؛ با مفاهیمی مثل VRF و سیاست‌ها، تفکیک ترافیک انجام می‌شود و شبکه تمیزتر قابل توسعه می‌ماند.

2️⃣ انتقال WAN برای چند سایت (Enterprise / شعب)

• ارتباط پایدارتر برای چند شعبه و چند سایت
• کنترل بهتر روی مسیرها و سرویس‌ها
• تفکیک سرویس‌ها و مشتری‌ها در بستر مشترک

3️⃣ Traffic Engineering و 4️⃣ QoS

• در شبکه‌های بزرگ همیشه “کوتاه‌ترین مسیر” بهترین مسیر نیست.
• در WAN واقعی، فقط وصل شدن مهم نیست؛ کیفیت سرویس تعیین‌کننده است.

🧠 «آخرین ورژن MPLS» یعنی چی؟

MPLS مثل یک نرم‌افزار نسخه‌بندی ندارد. MPLS یک خانواده استاندارد است: معماری پایه بالغ است و در طول زمان با RFCها و Extensionهای مختلف تکمیل شده. بنابراین بهتر است «آخرین ورژن» را این‌طور ببینید: MPLS هنوز در WAN حضور جدی دارد، اما در کنار مفاهیم جدیدتر (مثل Segment Routing، SD-WAN، EVPN و…)، شکل استفاده‌اش حرفه‌ای‌تر و هوشمندتر شده است.

نکته فرزان‌طور: کسی که MPLS را بلد باشد، WAN را بهتر می‌فهمد—even اگر فردا سازمانش برود سمت Hybrid WAN یا SD-WAN.

⚖️ مقایسه سریع MPLS VPN با VPNهای رایج (IPsec / SSL / WireGuard)

خیلی‌ها تصمیم اشتباه می‌گیرند چون “همه‌چیز را VPN می‌بینند”. واقعیت این است که VPNها همیشه رقیب هم نیستند؛ خیلی وقت‌ها مکمل‌اند.

MPLS VPN

• معمولاً روی شبکه سرویس‌پرووایدر یا بک‌بُن سازمانی پیاده می‌شود.
• برای اتصال سایت‌ها و تفکیک چند سازمان/مشتری عالی است.
• ذاتاً برای Encryption روی اینترنت عمومی ساخته نشده (ولی می‌تواند با رمزنگاری ترکیب شود).

IPsec / SSL / WireGuard

• معمولاً برای عبور امن روی اینترنت عمومی استفاده می‌شوند.
• برای Remote Access و Site-to-Site روی اینترنت عالی‌اند.
• تمرکز اصلی‌شان بیشتر روی امنیت و رمزنگاری است.

جمع‌بندی: اگر مشکل شما “حمل‌ونقل و سرویس‌دهی WAN در مقیاس بزرگ” است → MPLS مهم می‌شود. اگر مشکل شما “امنیت روی اینترنت عمومی” است → IPsec/SSL/WireGuard معمولاً انتخاب اول‌اند.

📦 پیش‌نیازهای دوره (واقعی، نه ایده‌آل)

اگر می‌خواهید MPLS را بفهمید و از دوره خروجی بگیرید، این پایه‌ها باید باشد:

• مفاهیم IP، Subnetting، Route و اصول Routing
• آشنایی با OSPF یا EIGRP در حد پایه
• آشنایی کلی با BGP (حداقل در حد اینکه بدانید چرا در WANها مهم است)
• تجربه کار با سناریوهای WAN (حتی در حد لابراتوار)

🧪 لابراتوار پیشنهادی برای تمرین

برای اینکه دوره فقط “تماشا” نباشد، یک لابراتوار جمع‌وجور ولی درست بسازید:

• یک شبیه‌ساز مثل EVE-NG یا GNS3
• چند روتر (مجازی) برای نقش‌های PE/P/CE
• یک سناریوی چندسایتی ساده برای تست ترافیک و روتینگ
• تست‌های پایه مثل Ping/Traceroute و بررسی مسیر

هدف لابراتوار این است که MPLS برایتان “ملموس” شود؛ وگرنه MPLS با حفظ کردن جلو نمی‌رود.

🧾 جمع‌بندی

اگر می‌خواهید وارد دنیای WAN و شبکه‌های بزرگ‌تر شوید، MPLS یکی از آن مهارت‌هایی است که دید شما را حرفه‌ای‌تر می‌کند: از فهم معماری گرفته تا تحلیل سرویس‌ها و آماده شدن برای مسیرهای تخصصی‌تر. این دوره دقیقاً برای همین ساخته شده: مقدماتی، کاربردی، و قابل استفاده در پروژه واقعی.