💡 VPN و Tunneling در لینوکس یعنی چی و کجا به کار می‌آید؟

VPN یعنی ساخت یک مسیر امن برای عبور ترافیک؛ اما در عمل، VPN فقط «رمزنگاری» نیست. شما با VPN دارید دسترسی‌ها، مسیرها و رفتار ترافیک را هم مدیریت می‌کنید—خصوصاً وقتی بستر اینترنت است و محدودیت‌های NAT/ISP هم دارید.

• دسترسی امن کاربرها به منابع داخلی (Remote Access)
• ارتباط امن بین شعب/سایت‌ها (Site-to-Site)
• کنترل Split-Tunnel / Full-Tunnel بر اساس نیاز پروژه
• عبور از NAT و محدودیت‌های ISP (NAT Traversal)
• کنترل امنیت با فایروال و Policyها
• عیب‌یابی و نگهداری استاندارد در سناریوهای واقعی

لینوکس اینجا یک مزیت جدی دارد: انعطاف، ابزارهای استاندارد، و اینکه می‌توانید سرویس را دقیقاً مطابق نیاز پروژه تنظیم کنید— نه مطابق محدودیت یک Wizard.

🔎 مقایسه سریع انواع VPN (شباهت‌ها و تفاوت‌های مهم)

یک جمع‌بندی «فرزان‌طور» برای انتخاب مسیر درست: خیلی وقت‌ها انتخاب شما بین «بهترین از نظر تئوری» و «بهترین برای شرایط شبکه/ISP/کلاینت/پروژه» فرق دارد.

نکته کلیدی: انتخاب پروتکل فقط «اسمش» نیست؛ Route/NAT/Firewall و مدل دسترسی کاربران تعیین می‌کند کدام انتخاب واقعاً برای شما جواب می‌دهد.

🎯 در این دوره دقیقاً چه چیزهایی یاد می‌گیرید؟ (سرفصل‌های کاربردی)

1️⃣ پایه‌ها: VPN، کاربردها، Tunneling و بستر ارتباطی

• تعریف VPN در شبکه‌های محلی و سازمانی + کاربردهای واقعی
• مفهوم تانلینگ (Tunneling) و جایگاه آن در ساختار VPN
• شناخت بستر اینترنت و نکات اجرایی پروژه‌ای

2️⃣ شناخت پروتکل‌ها و تفاوت‌ها (Auth/Encrypt/Port/Speed)

• مقایسه پروتکل‌ها از نظر احراز هویت، رمزنگاری، فشرده‌سازی و سرعت
• NAT Traversal و اینکه کدام روش‌ها بهتر از NAT رد می‌شوند
• آشنایی با IPsec و روش‌های Tunneling / Transport
• ایجاد لابراتوار روی VMware Workstation برای تمرین واقعی

3️⃣ OpenVPN در لینوکس (Server + Client)

• راه‌اندازی OpenVPN Server در لینوکس
• اتصال OpenVPN Client در سیستم‌عامل‌های مختلف
• نکات Route/DNS و مشکلات پرتکرار

4️⃣ WireGuard در لینوکس (Server + Client)

• راه‌اندازی WireGuard و کنترل ارتباط
• Verify و تست استاندارد ارتباط و مسیر ترافیک

5️⃣ IPsec در لینوکس (Server + Client)

• راه‌اندازی IPsec و درک Policy محور بودن آن
• مشکلات رایج در Route/NAT/Firewall و مسیر رفع

6️⃣ SSL VPN / PPTP / L2TP-IPsec (طبق نیاز پروژه)

• راه‌اندازی SSL VPN و نکات مربوط به گواهی و امنیت
• PPTP در لینوکس + نکات امنیتی و Firewall
• L2TP/IPsec و اتصال کلاینت ویندوز + تست و خطاهای رایج

نکته: هدف سرفصل‌ها این است که شما «انتخاب درست + اجرای درست + عیب‌یابی درست» را یکجا یاد بگیرید؛ یعنی دقیقاً چیزی که در پروژه واقعی به دردتان می‌خورد.

📦 پیش‌نیازهای دوره (واقعی و ساده)

برای اینکه حین آموزش گیر نکنید، این پایه‌ها کافی است. قرار نیست از شما متخصص امنیت باشند؛ ولی باید با لینوکس و شبکه در حد پایه راحت باشید.

• آشنایی پایه با لینوکس (ترمینال، سرویس‌ها، فایل کانفیگ)
• آشنایی پایه با شبکه (IP/Subnet/Route/DNS/NAT)
• (پیشنهادی) داشتن یک لابراتوار مجازی برای تمرین عملی

نکته فرزان‌طور: اگر Route/NAT/Firewall را بلد نباشید، VPN را فقط “بالا می‌آورید” ولی “درست تحویل نمی‌دهید”. این دوره کمک می‌کند دقیقاً همین قسمت‌ها را استاندارد کنید.

🧪 لابراتوار پیشنهادی برای تمرین

چون بحث VPN کاملاً پروژه‌ای است، بهترین خروجی وقتی است که همزمان با آموزش، سناریو را در لابراتوار خودتان بالا بیاورید. لابراتوار شما لازم نیست سنگین باشد—فقط باید واقعی باشد.

• یک VM لینوکس برای VPN Server (Ubuntu/Debian/CentOS…)
• یک کلاینت ویندوز + یک کلاینت لینوکس برای تست واقعی
• یک سناریوی NAT (روتر/VM میانی) برای شبیه‌سازی اینترنت
• امکان بررسی پورت‌ها و لاگ‌ها برای Verify/Troubleshoot

هدف لابراتوار این است که یادگیری شما «کلیکی» نماند؛ شما باید بتوانید تونل را بالا بیاورید، ترافیک را عبور بدهید، و اگر مشکل بود، با مسیر منطقی جمعش کنید.

🧩 چالش‌هایی که این دوره برایتان حل می‌کند

در پروژه واقعی، مشکل اصلی معمولاً «بالا آمدن تونل» نیست؛ مشکل اینجاست که ترافیک درست عبور نمی‌کند، یا فقط بعضی سرویس‌ها کار می‌کنند، یا یک سمت همه‌چیز را می‌بیند و سمت دیگر نه. این دوره ذهن شما را برای همین موقعیت‌ها آماده می‌کند.

• Tunnel Up است ولی ترافیک رد نمی‌شود: از کجا شروع کنم؟
• مشکل از Route است یا NAT یا Firewall یا DNS؟ چطور سریع تشخیص بدهم؟
• Split-Tunnel و Full-Tunnel را چطور اصولی پیاده کنم؟
• NAT Traversal چه زمانی دردسر می‌سازد و راه‌حل منطقی‌اش چیست؟
• چطور VPN را طوری اجرا کنم که فردا قابل پشتیبانی باشد؟

🧾 جمع‌بندی

اگر می‌خواهید VPN را در لینوکس «واقعی» یاد بگیرید—نه فقط در حد تعریف—این دوره دقیقاً همان پایه را درست می‌چیند: انتخاب پروتکل، پیاده‌سازی، تست، و عیب‌یابی. بعدش هم اگر مسیرتان جدی‌تر شد، قدم‌های تکمیلی را واضح جلوی پای شما گذاشتیم.